Жарияланым этикасы

1. «ҚазЭҚХСУ Жаршысы» журналының редакциясы жарияланымдармен жұмыс істеудің барлық кезеңдерінде этикалық қағидаларды ұстанады.
2. Редакциялық алқа ғылыми жарияланымдар этикасы комитетінің Этикалық кодексін (Committee on Publication Ethics, COPE).сақтайды.
3. Жарияланымдармен жұмыс істеу үдерісне қатысатын барлық тараптар (авторлар, редакторлар және рецензенттер) этикалық мінез-құлық қағидаларын ұстануы керек.
4. Авторлар үшін этикалық қағидалар:
5. a) авторлар өздерінің зерттеу жұмыстарының ғылыми маңыздылығына объективті негіздеме беруі тиіс. Түпнұсқалық қорытындылар және/немесе ұсынымдар болған кезде шолу мақалаларын жариялауға жол беріледі.
6. b) авторлар редакцияға ұсынылған мақалалардың түпнұсқа екендігіне және мақалада басқа жұмыстар пайдаланылған жағдайда бұл тиісті түрде көрсетілгеніне кепілдік береді. Плагиат оның кез-келген түрінде қабылданбайды: дереккөзге сілтеме жасамай сөзбе-сөз көшіру, дереккөзге сілтеме жасамай парафраздау, сондай-ақ өзін-өзі плагиат (Егер мақала элементтері бұрын жарияланған болса, авторлар бұған сілтеме жасауы керек). Жалған және дәйексіз мәліметтерге жол берілмейді.
7. c) авторлар редакцияға ұсынылған мақалалар басқа басылымдарда қаралмайтындығына кепілдік береді. Мақаланы бір уақытта бірнеше басылымға ұсыну этикалық емес және қолайсыз мінез-құлықты білдіреді.
8. d) мақаланы ұсынған Автор барлық тең авторлардың (олар болған жағдайда) оның түпкілікті нұсқасымен және оны журналда жариялауға ұсынумен келісуін қамтамасыз етуге тиіс.
9. e) зерттеулерді қаржыландыру көзі, егер бар болса, жариялануы және көрсетілуі керек, оның зерттеу жүргізудегі және/немесе мақаланы дайындаудағы рөлі көрсетілуі керек.
10. Этикалық емес мінез-құлық авторлардың келесі әрекеттерін білдіреді:
11. a) өз мақалаларына өз бетінше рецензия беруге байланысты;
12. b) шарттық және жалған рецензия беру;
13. c) ғылыми зерттеу нәтижелерін жариялау бойынша агенттік қызметтерге жүгіну;
14. d) авторлар құрамын бұрмалау;
15. e) жалған ғылыми мәтіндерді жариялау арқылы;
16. f) авторлардың келісімінсіз мақалалардың мәтіндерін басқа журналдарға берумен;
17. g) авторлар материалдарын үшінші тұлғаларға беру;
18. h) авторлық құқықтарды және редакциялық процестердің құпиялылығы қағидатын бұзу;
19. i) баға белгілеумен, плагиатпен, жалғандықпен және фабрикациямен манипуляциялар.
20. Рецензенттер үшін этикалық қағидалар:
21. a) рецензенттер бағалау үшін жеткілікті білімі бар және уақтылы лицензия бере алатын мақалаларды ғана рецензиялауға келісуі тиіс.
22. b) егер мақаланы дайындаумен байланысты қандай да бір жұмысқа немесе онда сипатталған зерттеулерге қатысса, Рецензент рецензияны дайындаудан бас тартуы тиіс.
23. c) Рецензент рецензияның құпиялылығын құрметтеуі және рецензиялау кезінде немесе одан кейін редакцияға (мысалы, редакторға) рұқсат етілген адамдардан басқа ешкімге мақаланың немесе рецензияның кез-келген мәліметтерін ашпауы керек.
24. d) рецензенттің рецензиялау барысында алынған ақпаратты өз пайдасы үшін, пайдасы үшін не басқа адамдардың немесе ұйымдардың беделін түсіру үшін пайдалануға құқығы жоқ.
25. e) Рецензент мақаланы рецензиялаумен байланысты ықтимал мүдделер қақтығысы туралы редакторға мәлімдеуі немесе егер қалыптасқан жағдай мүдделер қақтығысы болып табылатынына сенімді болмаса, редактордан кеңес сұрауы тиіс.
26. f) бағалау объективті түрде жүргізілуі керек, авторлар оларды жұмысты жақсарту үшін қолдана алатындай қорытындылар нақты тұжырымдалуы және негізделуі керек.

7. Редакторлар үшін этикалық қағидалар:
8. a) редакторлар жарияланатын материалдардың мазмұны үшін жауапты болады;
9. b) жариялау туралы шешім қабылдау кезінде ғылыми журналдың редакторлары деректерді ұсынудың дұрыстығы мен дәлдігін және қаралатын жұмыстың ғылыми маңыздылығын басшылыққа алады;
10. c) жариялау туралы шешім коммерциялық пікірге қарамастан қабылданады;
11. d) редакторлар қолжазбалардың зияткерлік мазмұнын авторлардың нәсіліне, жынысына, діни көзқарастарына, шығу тегіне, азаматтығына, әлеуметтік жағдайына немесе саяси қалауына қарамастан бағалайды;
12. e) қарауға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректер жеке мақсаттар үшін пайдаланылмауға немесе үшінші тұлғаларға берілмеуге тиіс.
13. f) редакциялау барысында алынған және ықтимал артықшылықтармен байланысты ақпарат немесе идеялар құпиялылықты сақтауы және жеке пайда алу мақсатында пайдаланылмауы тиіс.
14. g) редакторлар, егер ол плагиат болып табылады деп пайымдауға жеткілікті негіздер болса, ақпаратты жариялауға жібермеуі тиіс.
15. h) редакторлар баспагермен бірлесе отырып, қаралған қолжазбаларға немесе жарияланған материалдарға қатысты, сондай-ақ жанжалды жағдай анықталған кездегі шағымдарды жауапсыз қалдырмауы және бұзылған құқықтарды қалпына келтіру үшін барлық қажетті шараларды қабылдамауы тиіс.
16. i) бас редактор (бас редактордың орынбасары) және редакциялық алқа мүшелері қанағаттандырылмаған талаптары бар авторларға материалдарды жариялау үшін қайта жіберу мүмкіндігін қамтамасыз етеді.